Łemkowszczyzna nieutracona

Trzecia i ostatnia część opowieści członka Towarzystwa Karpackiego Stanisława Krycińskiego o Łemkowszczyźnie. Jest to kontynuacja książek „Łemkowszczyzna po obu stronach Karpat” i „Łemkowszczyzna. Czas wojny i pokoju”. Opisano w niej najdramatyczniejszy okres historii, który zaważył na łemkowskim „być, albo nie być”. Kampania wrześniowa 1939 r. i operacja dukielsko-preszowska były tylko przerażającą uwerturą do wydarzeń mających nastąpić w latach 1945-1947, a więc przymusowych wysiedleń na Ukrainę sowiecką i akcji „Wisła’, podczas której niemal wszystkich Łemków wywieziono z ich ojczyzny. Czasy PRL-u to okres inwigilacji i życia w strachu. Dopiero po 1989 r. mogły i zaczęły powstawać łemkowskie organizacje podtrzymujące odrębność tej wyjątkowej pod każdym względem grupy etnograficznej, a w jakimś sensie także tworzącego się narodu.

Umieszczone na okładce zdjęcie łemkowskiego pogrzebu z czasów II wojny światowej ma głęboko symboliczną wymowę. Wszystko wskazywało na to, że Łemkowszczyznę czeka nieuchronna zagłada. Po 1990 r. rozpoczął się jednak renesans łemkowskiej świadomości i choć tych, którzy mienią się Łemkami jest tak niewielu, to jednak coraz żywsza jest nadzieja, że fenomen Łemkowszczyzny żyć będzie jeszcze długie lata.